Στέβια: Καλλιέργεια και ευεργετικές ιδιότητες

Η στέβια είναι ένα αρκετά γνωστό φυτό σε αρκετές περιοχές της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής που χρησιμοποιείται ως γλυκαντική ουσία σε διάφορα τρόφιμα και αναψυκτικά (ως πρόσθετο τροφίμων). Είναι φυσικό υποκατάστατο της ζάχαρης. Επίσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αφέψημα (φαρμακευτικό τσάι) ή σε σαλάτες, φρέσκια ή αποξηραμένη. Οι γλυκοζίτες του φυτού ονομάζονται στεβιοσίδη και ρεμπαουντιοσίδη-Α και περιέχονται στα φύλλα του. 

 

Απαιτήσεις σε κλίμα-έδαφος: Η στέβια αναπτύσσεται σε υποτροπικά υγρά κλίματα με ύψος βροχής πάνω από 700-800mm το έτος, ενώ προτιμά τα καλά αποστραγγιζόμενα, αμμώδη ή αμμοαργιλώδη εδάφη. Ως προς την αντίδραση του εδάφους, καταλληλότερα θεωρούνται τα εδάφη με ελαφρώς όξινη αντίδραση, ενώ αν καλλιεργηθεί σε αλκαλικά εδάφη (pH≥8) η ανάπτυξη του φυτού θα είναι περιορισμένη και αργή. Δεν αναπτύσσεται σε αλατούχα εδάφη. Αναπτύσσεται σε θερμοκρασία από 15C έως 30C με μέγιστη θερμοκρασία 41C. Αναπτύσσεται σε κλίματα που κυμαίνονται από εύκρατα ως τροπικά και δεν αντέχει σε χαμηλές θερμοκρασίες (κάτω από  -60C). Για το λόγο αυτό, στη χώρα μας, η σπορά θα πρέπει να γίνεται σε σπορεία νωρίς την άνοιξη και η μεταφύτευση να γίνει μετά την παρέλευση των τελευταίων αναμενόμενων παγετών.   Είναι φωτόφιλο φυτό και δεν αναπτύσσεται σε σκιερές τοποθεσίες.
Πολλαπλασιασμός: Ο ιδανικός τρόπος πολλαπλασιασμού του φυτού είναι αγενώς με τη χρήση μοσχευμάτων στελεχών ή φύλλων του φυτού, όμως το κόστος παραγωγής τους είναι απαγορευτικό. Για το λόγο αυτό η στέβια πολλαπλασιάζεται με σπόρο σε θερμοκήπιο (σε θερμοκρασία 24-25C) για την παραγωγή φυταρίων για περίοδο 8 με 10 εβδομάδων. Στην περίπτωση καλλιέργειας για παραγωγή φύλλων, είναι απαραίτητος ο συνεχής φωτισμός των φυτών ώστε να αποφευχθεί η πρώιμη άνθιση. Η μεταφύτευση γίνεται την άνοιξη ανάλογα με τις κλιματικές συνθήκες. Στον Καναδά η μεταφύτευση γίνεται το Μάιο ενώ σε πιο θερμές χώρες, όπως η χώρα μας, μπορεί να γίνει πιο νωρίς. πέρνεται σε αποστάσεις 50 έως 70 εκατοστά μεταξύ των γραμμών με συνολική πυκνότητα φυτείας 7.500 έως 8.000 φυτών/στρ. περίπου, η οποία θεωρείται και η ιδανική.

Προετοιμασία σπορείου: Η στέβια είναι φυτό μικρής διάρκειας ημέρας. Αυτό σημαίνει πως σε πρώϊμη σπορά, έχουμε στο χωράφι πρώϊμη άνθιση. Για αυτό, όταν προτιμήσουμε το παραδοσιακό σπορείο χωρίς κάλυψη, τότε πρέπει οπωσδήποτε να σπείρουμε μετά τις 20 Μαρτίου. Το μέρος θα πρέπει να είναι προσηλιακό και προφυλαγμένο από αέρα, να είναι κοντά στο σπίτι του παραγωγού, να είναι απαλλαγμένο από αρρώστιες, να είναι ελαφρό, στραγγερό, γόνιμο και να δουλεύεται εύκολα και να υπάρχει νερό για πότισμα.
Το φθινόπωρο ή νωρίς το χειμώνα πρέπει να οργώνεται ο σπορειότοπος, να χωρίζεται σε λωρίδες και να δημιουργούνται αναχώματα. Έτσι λοιπόν θα είναι στραγγερά και θα εκμεταλλευτούν τους παγετούς του χειμώνα ως πρώτη φυσική απολύμανση. Στην αρχή της άνοιξης, όταν οι καιρικές συνθήκες το επιτρέψουν, προβαίνουμε στην ισοπέδωση και στο ψιλοχωμάτισμα των σηκωμένων σπορείων, καθώς και στο κυλίνδρισμα. Τα σπορεία για να είναι εύκολα στις διάφορες εργασίες (πότισμα, βοτάνισμα, σκέπασμα, ξεσκέπασμα), πρέπει να έχουν διαστάσεις 1 x 10m, με ή χωρίς μεταλλικά με νάιλον.
Μόλις τα σπορεία στρωθούν, γίνεται η απολύμανση με διάφορα απολυμαντικά μέσα. Η απολύμανση είναι άκρως απαραίτητη εργασία, γιατί εκτός του ότι καταστρέφει τους μύκητες, τα έντομα και τους νηματώδεις του εδάφους, καταστρέφει και τους διάφορους ζιζανιόσπορους.^[2]
Προετοιμασία του εδάφους: Πριν την φύτευση γίνεται όργωμα του εδάφους και ακολουθούν 1-2 κατεργασίες με δίσκο ή φρέζα ώστε να γίνει μια λεία κλίνη. 
Λίπανση: Το φυτό έχει μικρές απαιτήσεις σε θρεπτικά συστατικά, παρόλα αυτά όμως θα πρέπει να διενεργείται έλεγχος της σύστασης του εδάφους. Σε πειράματα που έγιναν στο Οντάριο του Καναδά διαπιστώθηκε ότι λίπανση με το λίπασμα 6-24-24 σε ποσότητα 10 κιλά/στρ. πριν από τη μεταφύτευση και με 14 κιλά/στρ. με ουρία μετά τη μεταφύτευση, είναι ικανοποιητική. Σε πειράματα στη χώρα μας διαπιστώθηκε ότι η στέβια αποδίδει καλύτερα όταν γίνει ενσωμάτωση κοπριάς στο έδαφος πριν από τη μεταφύτευση και λίπανση ανάλογα με τις ανάγκες των κατά τόπους εδαφών. Γενικά το άζωτο είναι το σημαντικότερο θρεπτικό στοιχείο για τη στέβια καθώς σχετίζεται με την ανάπτυξη του φυλλώματός της. 
Άρδευση: Στις τροπικές περιοχές η στέβια δεν απαιτεί άρδευση. Όμως σε περιοχές, όπως είναι η Ελλάδα, που το ύψος βροχής δεν φτάνει τα 700mm ανά έτος, απαιτείται άρδευση. Είναι απαραίτητη συχνή και επιφανειακή άρδευση ώστε να επιτυγχάνονται υψηλότερες αποδόσεις. Σε γενικές γραμμές, η άρδευση είναι απαραίτητη όταν οι άκρες των βλαστών αρχίσουν να γέρνουν. Η καταλληλότερη μέθοδος άρδευσης θεωρείται η στάγδην.  
Ζιζανιοκτονία: Η ζιζανιοκτονία συνιστάται να γίνεται επαναλαμβανόμενα με τη χρήση μηχανικών μέσων. Μπορεί να απαιτηθεί και συμπληρωματική καταπολέμηση με βοτάνισμα ή ζιζανιοκτόνα.   
Εχθροί-Ασθένειες: Η φυτοπροστασία των φυτών δεν αποτελεί ιδιαίτερο πρόβλημα καθώς οι προσβολές από έντομα –εκτός των σκουληκιών– είναι ελάχιστες. Προβλήματα μπορεί να δημιουργήσουν οι μύκητες του γένους Septoria (Septoria steviae), Sclerotinia (Sclerotinia sclerotiorum), καθώς και οι παγετοί και οι δυνατοί άνεμοι. Επίσης είδη ζώων όπως τα κουνέλια και οι λαγοί έχει παρατηρηθεί ότι προξενούν ζημιές επειδή προτιμούν τα γλυκά φύλλα του φυτού.